Bram Vermeulen

First published: NRC Handelsblad, 5-2-2013

Door onze correspondent
Bram Vermeulen
ADANA. Vier koolzwarte ogen kijken angstig de diepte in van het trappenhuis. De deur blijft op het haakje. Sinds de zelfmoordaanslag op de Amerikaanse ambassade in Ankara afgelopen vrijdag zijn de activisten van de extreemlinkse actiegroep DHKP-C nog voorzichtiger geworden dan ze al waren. Ze staan al jaren op de zwarte lijst van de Turkse politie als een verboden terreurorganisatie. Sinds de aanslag zoekt de FBI met de Turken mee.

Zes kilo TNT doodde vrijdagmiddag een Turkse bewaker en de dader, Ecevit Sanli, sinds 1997 lid van DHKP-C. „De aanslag is niet mislukt. Hij heeft het ware doelwit getoond aan het volk: het westerse imperialisme”, zeggen zijn kameraden even later aan de keukentafel. Ze kunnen hun ware naam niet geven, alleen hun schuilnamen: Murat (24) en Mustafa (28). Ze zijn op de vlucht in hun eigen stad, het Zuid-Turkse Adana. Die stad ligt een kwartiertje rijden van de Amerikaanse legerbasis waar sinds twee weken ook Nederlandse en Duitse soldaten zijn gelegerd om Patriot-raketten van de NAVO te bedienen.

De aanslag is een waarschuwing voor de Nederlanders. „Ze zijn niet veilig hier. Niet zolang wij hier zijn”, zegt Mustafa. De organisatie eiste afgelopen weekeinde de aanslag in Ankara op, als verzetsdaad tegen westerse interventies in Afghanistan en het Midden-Oosten. De komst van de Patriot-raketten bevestigt volgens de activisten dat Turkije slechts instrument is in een Amerikaans masterplan voor de regio. De Patriots staan er niet om Turkije te beschermen tegen Syrische raketten, zoals de NAVO beweert, maar zijn onderdeel van „een invasie” en „een bezetting”.

De Patriots moeten terug naar waar ze vandaan komen, desnoods met geweld. „Ecevit pleegde niet onze eerste zelfmoordaanslag. En hij zal niet de laatste zijn. Ben ik net als hij bereid te sterven voor onze strijd?” Mustafa pauzeert even, en kijkt dan strak voor zich uit. „Ja ik ben bereid. Dit is oorlog. De revolutionairen zijn niet de eersten die de wapens oppakten. Wij reageren slechts. Dit is wraak.” Het maakt volgens Murat niet uit dat de soldaten geen Amerikanen zijn. Ze zijn evengoed doelwit. „Zij dienen het imperialisme. Wij lijden.”

De Amerikaanse luchtmachtbasis Incirlik is al op het zwartste scenario voorbereid. Rondom de basis zijn betonblokken geplaatst die bomauto’s kunnen stoppen. De basis werd in de jaren negentig ingericht om de no-flyzone boven Irak te bewaken. Sinds begin dit jaar huist in de basis een multinationale troepenmacht. Volgens een woordvoerder van het Nederlandse ministerie van Defensie op de basis is er sinds de aanslag in Ankara niet veel veranderd. „De Turken zijn verantwoordelijk voor onze veiligheid en houden de situatie in de gaten. Zij zorgen ervoor dat we veilig van punt A naar punt B komen.”

Niet alleen DHKP-C verzet zich tegen de komst van de Patriot-raketten naar Turkije. Een bonte verzameling van Turkse activisten ging de straat op om tegen de NAVO-operatie te demonstreren. In de havenstad Iskenderun trokken jongeren een zak over het hoofd van een Duitse soldaat, die even de legerbasis had verlaten. Dat protest wordt niet aangevoerd door moslimextremisten, maar door Turken die zich „links’’ noemen.

Links
Turks links is anders dan westers links. Turks links zegt zich weliswaar te bekommeren om de rechten van arbeiders en de onderklasse, maar is in zijn daden bovenal nationalistisch, anti-westers, anti-NAVO.

DHKP-C is de gewelddadigste in de lange reeks groeperingen die zich in Turkije als links omschrijven. De groep wordt verantwoordelijk gesteld voor tal van liquidaties van buitenlandse diplomaten, Turkse zakenlieden en Amerikaanse legerofficieren en een reeks zelfmoordaanslagen. DHKP-C is de Turkse afkorting van ‘Revolutionaire Volks Bevrijdingsfront’, en hangt een marxistisch-leninistische ideologie aan. Che Guevara hangt hier aan de muur. In de boekenkast staan schrijfsels van Friedrich Engels tot Jozef Stalin. Het gros van de activisten is onder de dertig.

De gewelddadige methoden van de activisten zijn het resultaat van de genadeloze onderdrukking van andersdenkenden in Turkije, zeggen de activisten. Zes leden binnen de familie van Murat eindigden in de gevangenis. Hij ook. „Ik werd in 2008 opgepakt toen ik met 13 anderen het graf van mijn neef bezocht, die in 1992 door politieagenten werd vermoord. Ik zat vijf maanden vast. We zijn een familie van Koerdische alevieten. Het verzet tegen de Turkse staat zit ons in de genen.” Net als de dader van de zelfmoordaanslag in Ankara, Ecevit Sanli, deed Mustafa mee aan een hongerstaking tegen de omstandigheden in de zwaar bewaakte type-F gevangenis voor terreurverdachten. Sanli hield volgens de Turkse pers aan een langdurige hongerstaking eind jaren negentig het Korsakov syndroom over, geheugenstoornissen als gevolg van vitamine-B tekort.

„Ze zeggen altijd dat degenen die een zelfmoordaanslag plegen, ziek zijn”, zegt Murat, die nerveus zijn benen tegen elkaar klapt. „Dat zijn leugens om onze strijd te ondermijnen. Hij is gestorven zodat wij kunnen leven.” Dat is wat Turken feda noemen: de zelfopoffering. „Iedere moord op een van ons legt nieuwe zaden in de Anatolische grond”, zegt Mustafa. „Een van die zaden, dat ben ik. Soms kun je je niet anders verdedigen dan met je eigen lichaam. Wat Ecevit gedaan heeft in Ankara, is gerechtvaardigd. Zonder twijfel.”